Spis Treści

Zespół jelita drażliwego

Wstajesz z łóżka i po chwili łapie cię przeszywający ból brzucha? Może czujesz nagłą potrzebę skorzystania z toalety? Po wypróżnieniu ból często mija lub się zmniejsza. Tak wygląda Zespół Jelita Nadwrażliwego (IBS). Zespół Jelita Nadwrażliwego nazywany też Zespołem Jelita Drażliwego (w skrócie ZJN, ZJD lub z angielskiego IBS od Irritable Bowel Syndrome) jest coraz częstszym zjawiskiem w moim gabinecie. Sama borykam się z nim od lat i wiem jak trudno czasem zaplanować wyjście z koleżanką czy weekendowy wypad za miasto.

Najczęstsze objawy IBS

IBS (Zespół Jelita Nadwrażliwego) to zespół objawów, których występowanie nazwano właśnie zespołem jelita drażliwego. Zespół Jelita Nadwrażliwego (IBS) jest przewlekłą chorobą jelita cienkiego i grubego o charakterze czynnościowym. Oznacza to, że u podłoża tego schorzenia nie stoją żadne zmiany organiczne lub zaburzenia biochemiczne. Jednak objawy; bóle brzucha, wzdęcia, problemy z perystaltyką jelit, a także nieregularne wypróżnienia. Wielu moich podopiecznych przychodzi do mnie obszerną dokumentacją medyczną z której nic nie wynika. Niema odchyleń od norny, badania nie wykazały żadnych nieprawidłowości. Pacjentom często towarzyszy uczucie złości, frustracji czy często depresji.

Co to jest Zespół Jelita Nadwrażliwego?

To choroba przewlekła, która wpływa na pracę jelit, powodując różnorodne objawy. Nie jest to choroba organiczna, ale zaburzenie funkcji jelit, które może być zarządzane, między innymi, poprzez odpowiednią dietę.

Przyczyny IBS

Przyczyny (Irritable Bowel Syndrome) nie są jednoznaczne i mogą obejmować czynniki genetyczne, stres, infekcje jelitowe oraz nadwrażliwość jelit. W przypadku wielu osób z zespołem jelita drażliwego, dieta odgrywa kluczową rolę w kontrolowaniu objawów.

Dieta w IBS – low FODMAP

Co to jest FODMAP to skrót z angielskiego Fermentable Oligosaccharides, Disaccharides, Monosaccharides And Polyols, – „fermentujące oligo- di- i monosacharydy oraz poliole”. Jest to grupa łatwo (wysoko) fermentujących węglowodanów, których organizm nie jest w stanie rozłożyć i wchłonąć w jelicie cienkim. W początkowej fazie polega na eliminacji części produktów aby wyciszyć objawy ze strony układu pokarmowego. Dieta zawiera produkty o niskiej zawartości fodmap tak aby pacjent mógł poczuć się lepiej.

Kiedy stosować dietę low FODMAP?

Dieta low FODMAP stosowana jest w różnych schorzeniach przewodu pokarmowego, to jej działanie jest najlepiej udokumentowane wśród pacjentów z zespołem jelita drażliwego (IBS). Do pozostałych schorzeń, w których powszechnie rekomenduje się dietę low FODMAP zaliczyć można:

• SIBO (ang. small intestinal bacterial overgrowth) to zespół rozrostu bakteryjnego jelita cienkiego, często potocznie nazywany zespołem przerostu flory bakteryjnej jelita cienkiego. Stanowi zespół objawów ze strony układu pokarmowego, ze względu na obecność bakterii, które powinny być w jelicie grubym, a przedostały się do jelita cienkiego.
• Czynnościowe biegunki i zaparcia, zaparcie czynnościowe (ZC) jest chorobą jelit, w której przeważają objawy utrudnionej, występującej rzadko lub niepełnej defekacji. Chorzy na ZC nie powinni spełniać kryteriów IBS. Ból brzucha i/lub wzdęcie mogą występować, ale nie jako objawy dominujące. Dieta low fodmap powinna wyciszyć objawy jak przy IBS.

Jak stosować dietę low FODMAP?

Fazy diety fodmap: wyróżniamy faza eliminacyjny, faza wznowienia/reintrodukcja , faza personalizacji. Etapy diety fodmap pozwalają na zidentyfikowanie, które grupy FODMAP wywołują u pacjenta największe dolegliwości, umożliwiając dostosowanie diety do indywidualnych potrzeb. Zasady diety fodmap są proste można się również wesprzeć aplikacja Monash University, która dokładnie wskazuje jaka porcja produktu jest dozwolona.

 

Co to jest FODMAP?

Co to jest FODMAP to skrót z angielskiego Fermentable Oligosaccharides, Disaccharides, Monosaccharides And Polyols, – „fermentujące oligo- di- i monosacharydy oraz poliole”. Jest to grupa łatwo fermentujących węglowodanów, których organizm nie jest w stanie rozłożyć i wchłonąć w jelicie cienkim.

Sibo i dieta fodmap

Dieta low FODMAP to podejście żywieniowe, które ma na celu redukcję spożycia pewnych grup wysoko fermentujących węglowodanów, znanych jako FODMAP. W skrócie, FODMAP to fruktoza, laktoza, fruktany, galaktany i poliole. Te substancje mogą powodować nasilenie objawów IBS i SIBO u niektórych osób.

Fazy diety FODMAP

Rozpoczęcie diety fodmap to proces przechodzenia etapów, które powinny być stopniowe. Wyróżniamy etapy diety fodmap: faza eliminacyjny, faza wznowienia/reintrodukcja , faza personalizacji. Etapy diety fodmap pozwalają na zidentyfikowanie, które grupy FODMAP wywołują u pacjenta największe dolegliwości, umożliwiając dostosowanie diety do indywidualnych potrzeb.

Etap 1: ścisła dieta eliminacyjna low FODMAP

Wprowadzanie diety low FODMAP zawsze powinno być poprzedzone szczegółowym wywiadem zdrowotno-żywieniowym. Lekarz na podstawie kryteriów IV rzymskich może zdiagnozować IBS i zalecić dietę o niskiej zawartości FODMAP. Eliminujemy z diety pacjenta węglowodany FODMAP, które fermentują w jelitach powodując wzdęcia i gazy. Fazy diety FODMAP są trzy. Pierwsza eliminacyjna dieta low FODMAP powinna trwać między 4 a 8 tygodni. Podczas tej fazy diety pacjent powinien poczuć się lepiej, ograniczane są problematyczne węglowodany. Węglowodany FODMAP: produkty zbożowe, produkty mleczne, warzywa krzyżowe. Produkty pochodzące od zwierząt, w tym mięso, jaja, mięso ryb są bezpieczne w tej fazie diety low fodmap.

Etap 2: ponowne wprowadzanie FODMAP do jadłospisu

Po tygodniach diety low FODMAP gdy układ pokarmowy jest spokojny można ponownie wprowadzać produkty zawierające FODMAP. Najlepiej rozpocząć od produktów zawierających tylko jeden wysoko fermentujący węglowodan.

Należą do nich fruktoza, laktoza, poliole, GOS i fruktany. Ten etap żywienia, weryfikowana jest tolerancja po ramowa, low fodmap tolerancja. Dzięki stałej współpracy z dietetykiem już na tym etapie diety możliwa jest weryfikacja przyczyn objawów IBS.

O czym należy pamiętać podczas fazy 2?

Gdy któryś z powyższych wywoła niepożądane objawy ze strony układu pokarmowego należy natychmiast przerwać dalsze testowanie i wrócić do I fazy (eliminacja) aby uspokoić układ pokarmowy. Na konsultacjach online w moim gabinecie pacjenci prowadzą dzienniczek żywieniowy, który ułatwia identyfikację przyczyny; wzdęć, gazów, bólów brzucha. Po dokładnej analizie dzienniczka ze wszystkich testowanych produktów dietetyk kliniczny jest przygotowuje docelowy plan żywienia.

Etap 3: dieta szyta na miarę

Etap personalizacji diety jest ostatnim w diecie low fodmap. Najczęściej przyczyną nietolerancji w moim gabinecie są fruktany zawarte w produkty zbożowe. Docelowa dieta zawiera produkty wykluczające składniki które powodowany reakcje ze strony układu pokarmowego. Tak aby pacjent mógł czuć się dobrze w codziennym życiu. Należy również zwrócić uwagę na edukację pacjenta po tej fazie diety, tak aby pacjent sam mógł komponować swój jadłospis nie wywołując objawów IBS.

Jak długo stosować dietę low FODMAP?

Cały proces trwają od 4-6 miesięcy. Wiele zależy od samopoczucia pacjenta, długości I fazy dostępności produktów i zaangażowanie pacjenta. Dietetyk kliniczny wspiera pacjenta na każdym z etapów diety. Jest to koniecznie aby pacjent podejmował kolejne niełatwe kroki w dążeniu do weryfikacji nietolerancji.

Lista produktów o małej zawartości Fodmap:

Warzywa fodmap: sałata, marchew, cukinia, ogórek, papryka, dynia, pomidor, szczypiorek, bakłażan;

Owoce fodmap: owoce cytrusowe, truskawki, winogrona, maliny, jagody, banany, kiwi, ananas;

Produkty mleczne fodmap: mleko i wyroby mleczarskie (np. jogurt, skyr, pudding) bez laktozy i różnego rodzaju sery np. parmezan, camembert. Napoje roślinne np. owsiane, migdałowe;

Mięso ryby jaja fodmap jajka;

Zboża fodmap: kasza gryczana, ryż brązowy,  składniki z owsa, ryżu i kukurydzy, sago, mąka i płatki owsiane;

Orzechy nasiona fodmap np. orzechy włoskie, pestki dyni, nasiona słonecznika;

Mleko zamiennik fodmap; np. napój owsiany, migdałowy, sojowy;

Zioła przyprawy fodmap: np. kurkuma, curry.

Czego nie jeść stosując dietę FODMAP?

W trakcie diety low FODMAP zaleca się unikanie wysokofodmapowych produktów. Czego nie jeść? Znajdziesz poniżej:

Oligosacharydy (fruktany i galaktany):

• Pszenica (w tym chleb, makaron, płatki śniadaniowe)
• Cebula
• Czosnek
• Szparagi
• Ciecierzyca
• Soczewica
• Groch
• Bakłażan
• Por
• Porzeczki
• Gruszki
• Czereśnie

Disacharydy (laktoza):

• Mleko krowie (świeże, pełne mleko, jogurt, ser)
• Mleko kozie
• Lody
• Napoje mleczne
• Produkty mleczne w proszku

Monosacharydy (fruktoza):

• Owoce: jabłka, gruszki, nektarynki, morele, mango, wiśnie
• Miód
• Syrop glukozowo-fruktozowy
• Produkty zawierające syrop kukurydziany

Polyole (sorbitol, mannitol, xylitol, maltitol):

• Jabłka
• Gruszki
• Morele
• Brzoskwinie
• Czarne porzeczki
• Żywność bez cukru z substancjami słodzącymi: gumy do żucia, cukierki

Jadłospis low FODMAP – 1800 kcal

Poniedziałek

• Śniadanie: Jajecznica z jajek przepiórczych z pomidorami i szpinakiem.
• II Śniadanie: Owoce kiwi z serkiem wiejskim bez laktozy.
• Obiad: Zupa z kurczaka, marchewki i ziemniaków.
• Kolacja: Sałatka z grillowanym kurczakiem, rukolą i pomidorem.

Wtorek

• Śniadanie: Owsianka z bananem i malinami.
• II Śniadanie: Jogurt naturalny bezlaktozy z borówkami.
• Obiad: Krewetki duszone w sosie pomidorowym z ryżem.
• Kolacja: Sałatka z tuńczykiem, sałatą lodową i ogórkiem.

Środa

• Śniadanie: Omlet z szynką i papryką.
• II Śniadanie: Ananas.
• Obiad: Zupa z dyni, marchwi i kurczakiem.
• Kolacja: Pieczony łosoś z ziemniakami i zielonym groszkiem.

Czwartek

• Śniadanie: Placki owsiane z musem z truskawek.
• II Śniadanie: Kiwi i banan.
• Obiad: Sałatka z grillowanym kurczakiem, pomidorami i ogórkiem.
• Kolacja: Jagnięcina duszona z bakłażanem i pomidorami.

Piątek

• Śniadanie: Koktajl z bananem, jagodami i orzechami włoskimi.
• II Śniadanie: Jogurt naturalny bez laktozy z jeżynami.
• Obiad: Klopsiki z indyka z ziemniakami i marchwią.
• Kolacja: Sałatka grecka z dodatkiem grillowanego kurczaka.

Sobota

• Śniadanie: Jajecznica z warzywami (papryką, pomidorem, szpinakiem).
• II Śniadanie: Zielonkawy banan i orzechy włoskie.
• Obiad: Zupa pomidorowa z ryżem i kurczakiem.
• Kolacja: Grillowane krewetki z sałatką z rukoli, pomidora i ogórka.

Niedziela

• Śniadanie: Smoothie z bananem, truskawkami i skyrem bez laktozy.
• II Śniadanie: Kiwi i ananas.
• Obiad: Kurczak duszony w pomidorach z ziemniakami.
• Kolacja: Grillowany łosoś z pieczonymi ziemniakami i warzywami.

Dieta do pobrania w pdf do druku

Zalety diety low FODMAP

Dieta low FODMAP jest specjalnie zaprojektowana, aby pomóc osobom z zespołem jelita drażliwego (IBS). Pomaga również innymi schorzeniami przewodu pokarmowego. Jej celem jest ograniczenie fermentowalnych oligosacharydów, disacharydów, monosacharydów i polioli. Wysokofermetujące węglowodany powodują: wzdęcia, gazy, bóle brzucha i biegunki. Oto główne zalety diety low FODMAP:

1. Redukcja objawów jelitowych Liczne badania wykazały, że dieta low FODMAP znacząco zmniejsza objawy IBS, w tym wzdęcia, bóle brzucha, gazy i biegunki, co poprawia ogólną jakość życia pacjentów.

2. Personalizacja diety: Dieta low FODMAP składa się z trzech etapów – eliminacji, reintrodukcji i personalizacji – co pozwala na dostosowanie planu żywieniowego do indywidualnych potrzeb i tolerancji pokarmowej każdego pacjenta.

3. Poprawa samopoczucia: Ograniczenie spożycia fermentujących węglowodanów może prowadzić do poprawy samopoczucia i większego komfortu trawiennego, co ma pozytywny wpływ na codzienne funkcjonowanie i aktywność fizyczną.

4. Wspomaganie diagnostyki: Stosowanie diety low FODMAP może pomóc w identyfikacji konkretnych grup produktów spożywczych, które wywołują objawy, co jest istotne dla dalszej diagnostyki i leczenia.

5. Lepsza kontrola nad dietą: Dzięki diecie low FODMAP pacjenci uczą się świadomego podejścia do spożywanych produktów i lepszego zarządzania swoją dietą, co przyczynia się do długoterminowej kontroli objawów.

6. Wspieranie zdrowia psychicznego: Poprawa objawów jelitowych i ogólnego samopoczucia. Pozytywnie wpływa na zdrowie psychiczne, redukując stres i niepokój związany z problemami trawiennymi.

7. Wsparcie dietetyczne: Praca z dietetykiem specjalizującym się w diecie low FODMAP zapewnia profesjonalne wsparcie i edukację, co zwiększa szanse na skuteczne zarządzanie objawami i utrzymanie zdrowej, zbilansowanej diety.

Stosowanie diety low FODMAP pod nadzorem specjalisty jest skutecznym narzędziem w zarządzaniu objawami IBS i poprawie jakości życia pacjentów cierpiących na dolegliwości jelitowe.